Stress en burn-out: roofbouw
Als ik als partner van CSR Expertisecentrum Stress en Veerkracht klanten begeleid die kampen met overspannenheid of burn-out, besteed ik veel aandacht aan een stuk psycho-educatie. Hieraan is in de opleiding ook veel aandacht besteed. Het is belangrijk dat klanten snappen wat er in hun lijf en hoofd gebeurt en gebeurd is.
Een van de onderwerpen die we bespreken, is “roofbouw”:
Wat ons lichaam nodig heeft om goed te kunnen functioneren, is een gezonde balans tussen inspanning en herstel/ontspanning. Inspanning kost energie, en het ontstane energietekort moet weer worden aangevuld door voldoende herstel (uitrusten en bijkomen). Doen we dit niet, dan bouwen we een hersteltekort op en wordt onze balans verstoord. Bij sommige mensen kan dit proces wel jaren duren; ze zijn onophoudelijk te actief en rusten te weinig uit. Ze vragen energie van zichzelf die niet meer zomaar beschikbaar is. Als iemand zich zo stelselmatig uitput, pleegt hij/zij roofbouw op zichzelf. De energie wordt getapt uit een soort ‘noodaggregaat’; dit is reserve-energie die duurder is dan de normale energie en die ons lichaam automatisch beschikbaar stelt door het stresssysteem aan te zetten als er een tekort is aan de ‘normale’ energie. Door steeds uit dit noodaggregaat te tappen, ontstaan hoge energieschulden, die leiden tot stressklachten.
Omdat de ene stressreactie de andere uitlokt, blijven de stressklachten toenemen. Je boet in aan veerkracht en uiteindelijk veranderen er zelfs (regel)functies in je brein en in de rest van je lijf (bijvoorbeeld vermoeidheid, slapeloosheid, hoofd- en spierpijn, concentratie- en geheugenproblemen). Dit proces van aanhoudende roofbouw kan leiden tot overspannenheid of burn-out.
Het eerste waar ik met klanten met een burn-out mee aan de slag ga, is het stoppen van dit proces van roofbouw. Naast het stukje psycho-educatie zet ik allerlei praktische handvatten en tips in om je naar herstel te begeleiden.
“Word ik weer de oude?” vragen klanten wel eens. “Ik hoop het niet” is vaak mijn antwoord.