Stress en burn-out: stemmings- en angstklachten
Ik sta graag stil bij stemmings- en angstklachten. Wist je dat deze vaak volgen op langdurige stress? Hoe komt dit?
Bij langdurige stress (en dus ook roofbouw) raakt je stress-systeem ontregeld. Door de grote hoeveelheid stresshormonen die constant door je lijf giert (o.a. adrenaline), blijft je lichaam in de “aan”-stand en kom je niet meer tot rust. Eigenlijk houdt het roofbouwproces zichzelf gaande. Dit zorgt vervolgens voor allerlei ontregelingen in de hersenmechanismen, hersenstructuren en neurotransmitters (stofjes die hersencellen gebruiken om informatie met elkaar te delen).
Door deze ontregelingen raken bepaalde neurotransmitters steeds minder in omloop. Dit geldt bijvoorbeeld voor serotonine en dopamine, die normaal gesproken voor een prettig gevoel zorgen. Hierdoor nemen angst- en stemmingsklachten toe en prettige gevoelens juist af.
Met de CSR-methode van CSR Expertisecentrum stress en veerkracht help ik klanten om éérst fysiek te herstellen. Het proces van roofbouw moet worden stopgezet en de batterij moet opgeladen worden. Vaak is een van de eerste signalen dat het beter gaat de afname van angst- en stemmingsklachten.
Herken je dit? Heb je last van stress? Of ben je bang dat je richting burn-out gaat of er al in beland bent? Vul de CSR vragenlijst in. Dit kan via bij CSR aangesloten professional die speciaal is opgeleid om mensen met stressklachten te begeleiden: https://www.csrcentrum.nl/ of via mijn profiel: https://www.csrcentrum.nl/coach/anouk-romkes-wageningen/
Stress en burn-out: heb ik last van stress?
Welke klachten kunnen signalen zijn dat je last hebt van stress? Wanneer zouden er alarmbellen moeten afgaan?
Onderstaande lijst komt uit het boek “Gek op stress, maar niet altijd” van Carolien Hamming en Suzan Kuijsten. Carolien is directeur van CSR Expertisecentrum Stress en Veerkracht. Suzan wordt gezien als één van de meest toonaangevende stressexperts van Nederland. Het boek “Gek op stress, maar niet altijd” kan ik iedereen aanraden. Het leest makkelijk, is heel toegankelijk en is leerzaam voor iedereen die soms of vaak last heeft van stress.
Noteer voor jezelf bij elke klacht of je er nooit, soms, regelmatig of altijd last van hebt. Vervolgens tel je hoe vaak je “regelmatig” en “altijd” hebt aangekruist. Als je mij via een mailtje laat weten wat jouw score was, laat ik je weten wat jouw stressklachten (kunnen) betekenen.
1. Ik heb moeite met inslapen
2. Ik heb moeite met doorslapen
3. Ik ben vroeg wakker
4. Ik heb hoofdpijn
5. Ik heb moeite om me te concentreren
6. Ik heb moeite om dingen te onthouden
7. Ik voel me onrustig of gejaagd
8. Ik ben angstig
9. Ik zie beren op de weg
10. Mijn gedachten lijken verdubbeld
11. Ik ben snel geïrriteerd
12. Ik lach niet veel meer
13. Ik ben sneller emotioneel (huil sneller)
14. Ik voel me somber
15. Ik heb een licht gevoel in mijn hoofd of ben duizelig
16. Ik heb last van nek- en/of schouderklachten
17. Ik voel me gespannen
18. Mijn gevoelens zijn mat/afgevlakt
19. Ik heb geen verlangens meer naar intimiteit of juist uitspattingen
20. Ik heb minder zin in sociale contacten
21. Ik voel me leeg
22. Ik trek me het liefst terug
23. Ik heb geen zin om naar mijn werk te gaan
24. Ik heb moeite met het nemen van besluiten
25. Ik overzie de dingen niet zo goed meer
26. Ik heb moeite om prioriteiten te stellen
27. Ik werk vaak tot laat door
28. Ik voel mij onzeker en twijfel aan mezelf
29. Het kost me steeds meer moeite om iets af te krijgen
30. Ik heb het gevoel dat ik minder competent ben dan voorheen
31. Ik beleef weinig plezier meer aan dingen die ik vroeger fijn vond
32. Ik kan dingen niet goed meer van me afzetten / Ik heb moeite met het loslaten van negatieve gebeurtenissen of opmerkingen
33. Ik heb een verstoorde ademhaling (hyperventileren)
34. Ik ben misselijk
35. Ik heb maagdarm klachten
36. Ik heb het gevoel dat ik de controle langzaam verlies
37. Ik heb last van oogklachten
38. In mijn vrije tijd ben ik ook met mijn werk bezig
39. Ik heb het gevoel nergens meer tijd voor te hebben en dat ik het altijd maar druk heb
Stress en burn-out: roofbouw
Als ik als partner van CSR Expertisecentrum Stress en Veerkracht klanten begeleid die kampen met overspannenheid of burn-out, besteed ik veel aandacht aan een stuk psycho-educatie. Hieraan is in de opleiding ook veel aandacht besteed. Het is belangrijk dat klanten snappen wat er in hun lijf en hoofd gebeurt en gebeurd is.
Een van de onderwerpen die we bespreken, is “roofbouw”:
Wat ons lichaam nodig heeft om goed te kunnen functioneren, is een gezonde balans tussen inspanning en herstel/ontspanning. Inspanning kost energie, en het ontstane energietekort moet weer worden aangevuld door voldoende herstel (uitrusten en bijkomen). Doen we dit niet, dan bouwen we een hersteltekort op en wordt onze balans verstoord. Bij sommige mensen kan dit proces wel jaren duren; ze zijn onophoudelijk te actief en rusten te weinig uit. Ze vragen energie van zichzelf die niet meer zomaar beschikbaar is. Als iemand zich zo stelselmatig uitput, pleegt hij/zij roofbouw op zichzelf. De energie wordt getapt uit een soort ‘noodaggregaat’; dit is reserve-energie die duurder is dan de normale energie en die ons lichaam automatisch beschikbaar stelt door het stresssysteem aan te zetten als er een tekort is aan de ‘normale’ energie. Door steeds uit dit noodaggregaat te tappen, ontstaan hoge energieschulden, die leiden tot stressklachten.
Omdat de ene stressreactie de andere uitlokt, blijven de stressklachten toenemen. Je boet in aan veerkracht en uiteindelijk veranderen er zelfs (regel)functies in je brein en in de rest van je lijf (bijvoorbeeld vermoeidheid, slapeloosheid, hoofd- en spierpijn, concentratie- en geheugenproblemen). Dit proces van aanhoudende roofbouw kan leiden tot overspannenheid of burn-out.
Het eerste waar ik met klanten met een burn-out mee aan de slag ga, is het stoppen van dit proces van roofbouw. Naast het stukje psycho-educatie zet ik allerlei praktische handvatten en tips in om je naar herstel te begeleiden.
“Word ik weer de oude?” vragen klanten wel eens. “Ik hoop het niet” is vaak mijn antwoord.
“Wanneer voel jij je kwetsbaar?”
Die vraag alleen al maakt kwetsbaar, herken je dat?
Ik kreeg deze vraag tijdens deel 1 van de vervolgopleiding Voice Dialogue die ik volgde bij opleidingscentrum Het Balkon in het mooie Zutphen.
Ik kon de vraag beantwoorden, omdat de setting – dankzij de trainers en deelnemers – zo veilig en prettig was. Want kwetsbaarheid laat je niet zomaar zien. Het is iets teers, iets wat je vaak verstopt.
Door in contact te komen met mijn eigen kwetsbaarheid en te ervaren hoe dat voelt, kan ik anderen hiermee ook verder helpen. Kàn, want het hóeft niet. Het màg.
En dat is ook zo mooi aan Voice Dialogue: alles mag er zijn.
Voice Dialogue is gebaseerd op de “psychology of selves”: we bestaan allemaal uit verschillende “ikken”, “delen” of “kanten”. Dit klinkt misschien een beetje schizofreen, maar het volgende voorbeeld helpt vast:
𝘑𝘦 𝘮𝘰𝘦𝘵 𝘯𝘢𝘢𝘳 𝘦𝘦𝘯 𝘷𝘦𝘳𝘨𝘢𝘥𝘦𝘳𝘪𝘯𝘨. 𝘑𝘦 𝘸𝘦𝘦𝘵 𝘥𝘢𝘵 𝘥𝘪𝘦 𝘦𝘯𝘦 𝘤𝘰𝘭𝘭𝘦𝘨𝘢 𝘦𝘳 𝘰𝘰𝘬 𝘣𝘪𝘫 𝘪𝘴. 𝘏𝘪𝘫 𝘻𝘢𝘭 𝘸𝘦𝘭 𝘸𝘦𝘦𝘳 𝘰𝘷𝘦𝘳𝘢𝘭 𝘦𝘦𝘯 𝘢𝘯𝘵𝘸𝘰𝘰𝘳𝘥 𝘰𝘱 𝘩𝘦𝘣𝘣𝘦𝘯. 𝘌𝘯 𝘫𝘢 𝘩𝘰𝘰𝘳, 𝘪𝘯 𝘥𝘦 𝘷𝘦𝘳𝘨𝘢𝘥𝘦𝘳𝘪𝘯𝘨 𝘨𝘦𝘣𝘦𝘶𝘳𝘵 𝘩𝘦𝘵 𝘪𝘯𝘥𝘦𝘳𝘥𝘢𝘢𝘥. 𝘋𝘦 𝘦𝘦𝘳𝘴𝘵𝘦 𝘷𝘳𝘢𝘢𝘨 𝘪𝘴 𝘯𝘰𝘨 𝘯𝘪𝘦𝘵 𝘨𝘦𝘴𝘵𝘦𝘭𝘥 𝘰𝘧 𝘩𝘪𝘫 𝘣𝘦𝘨𝘪𝘯𝘵 𝘢𝘭𝘸𝘦𝘦𝘳 𝘦𝘦𝘯 𝘱𝘭𝘦𝘪𝘥𝘰𝘰𝘪. 𝘐𝘯 𝘫𝘦 𝘩𝘦𝘭𝘦 𝘭𝘪𝘫𝘧 𝘷𝘰𝘦𝘭 𝘫𝘦 𝘥𝘦 𝘦𝘳𝘨𝘦𝘳𝘯𝘪𝘴 𝘦𝘯 𝘪𝘳𝘳𝘪𝘵𝘢𝘵𝘪𝘦. 𝘔𝘢𝘢𝘳 𝘫𝘦 𝘨𝘢𝘢𝘵 𝘦𝘳 𝘯𝘪𝘬𝘴 𝘷𝘢𝘯 𝘻𝘦𝘨𝘨𝘦𝘯 𝘩𝘰𝘰𝘳. 𝘑𝘦 𝘥𝘦𝘯𝘬𝘵 𝘦𝘳 𝘯𝘰𝘨 𝘯𝘪𝘦𝘵 𝘢𝘢𝘯! 𝘚𝘵𝘳𝘢𝘬𝘴 𝘬𝘳𝘪𝘫𝘨 𝘫𝘦 𝘳𝘶𝘻𝘪𝘦 𝘮𝘦𝘵 𝘩𝘦𝘮. 𝘖𝘧 𝘷𝘪𝘯𝘥𝘦𝘯 𝘢𝘯𝘥𝘦𝘳𝘦𝘯 𝘩𝘦𝘵 𝘣𝘦𝘭𝘢𝘤𝘩𝘦𝘭𝘪𝘫𝘬 𝘸𝘢𝘵 𝘫𝘦 𝘻𝘦𝘨𝘵. 𝘑𝘦 𝘸𝘰𝘳𝘴𝘵𝘦𝘭𝘵 𝘫𝘦 𝘨𝘦𝘸𝘰𝘰𝘯 𝘥𝘰𝘰𝘳 𝘥𝘦𝘻𝘦 𝘷𝘦𝘳𝘨𝘢𝘥𝘦𝘳𝘪𝘯𝘨 𝘩𝘦𝘦𝘯. 𝘕𝘰𝘨 𝘦𝘦𝘯 𝘩𝘢𝘭𝘧 𝘶𝘶𝘳𝘵𝘫𝘦, 𝘥𝘢𝘯 𝘣𝘦𝘯 𝘫𝘦 𝘦𝘳 𝘷𝘢𝘯𝘢𝘧.
Toch zal er ook een kant in jou zijn die hier wèl iets van wil zeggen. Die op een rustige, genuanceerde manier feedback aan deze collega zou willen geven. Je weet dat er meer collega’s zijn die het vervelend vinden hoe hij zich opstelt. En het zou je ook wel trots maken als je dat toch eens zou durven… Maar die kant wuif je weg. Die andere kant is zoveel sterker, die wint eigenlijk altijd.
In Voice Dialogue leer je die verschillende kanten in jezelf kennen. Welke zijn sterk aanwezig en welke minder? Je leert naar ze te luisteren en eigen keuzes te maken in plaats van dat die sterke kanten in jou het eigenlijk altijd voor het zeggen hebben. In dat proces kom je ook je kwetsbaarheid tegen. En dat is oké. Mooi zelfs. Vaak prachtig en ontroerend.
Terugkomend op de vraag: “wanneer voel jij je kwetsbaar?” Nou, bijvoorbeeld tijdens het schrijven van dit bericht. Maar ook als ik kritiek krijg, een presentatie moet geven, alleen op een feestje binnenkom en zo kan ik nog wel even doorgaan. Kwetsbaarheid is heel normaal en mag er zijn.
#kwetsbaarheid #voicedialogue #coachenmetvoicedialogue #coaching #training
Gratis ontwikkeladvies NL Leert Door
Nachtelijke deadlines, ik heb ze eigenlijk nooit (meer). En dat bevalt me goed. Maar gisteren had ik er onverwachts een.
Voor het gratis ontwikkeladvies vanuit de overheid bleek gistermiddag dat het aanmeldportaal om 00.00 uur open zou gaan (ipv om 09.00 uur). Het advies was om om 00.00 uur klaar te zitten omdat er “maar” plek is voor 50.000 trajecten.
Dus daar zat ik, van 00.00 tot 01.30, nieuwe klanten in te voeren. En het is gelukt! Mijn 20 loopbaanklanten kunnen binnenkort bij mij starten.
En ik heb stiekem best genoten van deze nachtelijke escapade. Die nodig was, want de teller staat inmiddels al op 40.000 registraties.
Ik kijk uit naar mooie trajecten!
#persoonlijkeontwikkeling #loopbaan #ontwikkeladvies #NLleertdoor #coaching #gingermood #coachcircle #jobon #medemogelijkgemaaktdoordeoverheidinpittigetijden
Week van de Werkstress: wat moet ik veel…
Van 16 tot 20 november is de Week van de Werkstress. Een belangrijk onderwerp in mijn ogen, want ondanks meer rust in onze privélevens door Corona, is het er bij veel mensen op werkvlak zeker niet rustiger op geworden. Het aantal mensen met spanningsklachten en burn-outs blijft onverminderd stijgen.
In mijn coachgesprekken en tijdens trainingen kom ik veel mensen tegen die maar niet door hun actielijst heenkomen. Ze moeten ontzettend veel. In eerste instantie denken ze meestal dat ze veel van hun omgeving moeten, maar stiekem blijken ze vooral veel van zichzelf te moeten. Waarschijnlijk herken je dit zelf ook wel.
Vaak is je to-do-list langer dan nodig. Omdat niet alles per se moet. Of omdat jij niet de eigenaar van het actiepunt bent. Of omdat het nog best even kan wachten.
Weet je wat helpt om hier zicht op te krijgen en ruimte te creëren? Stel jezelf bij ieder punt de vraag: “Moet ik het vandaag doen?” En verleg de klemtoon drie keer:
1. MOET ik het vandaag doen?
2. Moet IK het vandaag doen?
3. Moet ik het VANDAAG doen?
Drie keer “ja”? Dan weet je wat je te doen staat: actie in de taxi. Zo niet, dan kun je het punt delegeren, op een ander moment doen of zelfs skippen.
Ik gebruik deze tip vaak in coachtrajecten. En hoezeer het ook een open deur is of lijkt, toch doet het echt wat met mensen. Het maakt ze bewust van hun eigen gedrag en gedachten. Ze gaan inzien hoeveel ze zichzelf opleggen. En hoeveel “moeten” er in hun dag en hoofd zit.
Ga maar eens na hoe vaak op een dag je denkt of hardop zegt “Eerst moet ik nog even….”, “Ik moet nog … en … en … voordat ik … mag”, “Ik moet zoveel vandaag!” Vervang vervolgens dat “ik moet” eens voor “ik kies ervoor om….” en ervaar het verschil.
De kleinste stapjes in gedrag en gedachten maken samen de grootste verandering. En ze zorgen er ook voor dat de gewenste verandering binnen handbereik ligt en daardoor aantrekkelijk blijft of wordt.
Ik wens je veel ontspanning en korte actielijsten toe!
De schoolfoto: keurig gekleed of lekker jezelf?
Deze keuzes gaan lang niet altijd vanzelf. In dit soort situaties kom je jezelf tegen. Wat ik steeds probeer, is mezelf afvragen waarom ik iets zo belangrijk vind. Of waarom het weerstand oproept. Waar ik mijn kinderen voor wil behoeden. En of dat terecht is. Vaak liggen er allerlei belemmerende overtuigingen aan ten grondslag die met je opvoeding en met de buitenwereld te maken hebben. “Wat zullen ZE er wel niet van vinden?” Je kunt je afvragen wat dat uitmaakt. En wie ZE zijn…
#loslaten #perfectionisme #controle #moederschap #ouderschap #jezelfmogenzijn #overtuigingen
Michelle Obama’s Becoming
Van een lieve vriendin kreeg ik voor mijn 40e verjaardag het boek “Becoming” van Michelle Obama. Wat een prachtig boek! Ze geeft zo’n mooi kijkje in haar jeugd, in haarzelf, in de keuzes die ze te maken had als dochter, vrouw, vriendin, partner en moeder, en in de weg naar The White House, die ze van tevoren absoluut niet voor zichzelf had uitgestippeld.
Net als iedere andere ouder heeft ze op veel momenten geworsteld met het vinden van een goede balans tussen werk en privé. En in het vinden van die balans kom je natuurlijk altijd je partner tegen. En ook daar ontstaan worstelingen.
Zonder te willen generaliseren, zie ik veel mannen met meer gemak voor zichzelf kiezen. Ik heb met verwondering, verbijstering en regelmatig ook met frustratie mijn man aanschouwd, die bijvoorbeeld lang kon uitslapen in de weekenden (dat was pre-sportende-kids) en vervolgens ook uitgebreid de krant ging lezen met een uitstraling van “stoor me niet”. En de kinderen stoorden hem ook nauwelijks! Als ik daarentegen een krant probeerde te lezen, kon ik geen alinea afronden zonder vragen en verzoeken naar me toe geslingerd te krijgen. Herkenbaar?
Hierover zegt Michelle zoiets moois. Want ook zij worstelde met zulke situaties. Met counseling leerde ze hier anders naar te kijken en mee om te gaan:
“It helped her realize part of her resentment towards her husband was his ability to prioritize himself in the marriage in a way she felt she could not. “We have babies and he was at the gym. I was like, ‘How do you find time to work out?’ So let me stop being mad at him for going to the gym and let me get to the gym.”
Dus dames: maak je eigen keuzes en doe je ding! Wil jij dat jouw kinderen later ook voor zichzelf durven kiezen? Goed voor zichzelf zorgen? Me-time nemen? Dan zul je het goede voorbeeld moeten geven! Yes, you can!
Online Corona training
Afgelopen week mocht ik samen met Marieke, mijn More than Mom – compagnon, online trainingen geven aan groepen medewerkers van verschillende bedrijven over balans vinden in Corona-tijd. In het Nederlands en in het Engels. We trainden ouders, mantelzorgers, PhD-studenten en algemene groepen. Allemaal hebben ze hun eigen worstelingen in deze gekke tijd. Wat ontstonden er mooie momenten en gesprekken.
Wat waren ze opgelucht na een uur ervaringen delen, herkenning vinden, nieuwe dingen leren en tips ontvangen. Een greep uit de reacties: “wat een effectief uur!”, “de herkenning is zo fijn; ik ben dus niet de enige die worstelt”, “ik voel me zo opgelucht en ik voel zoveel minder stress”, “wat een fijne tips”, “dankzij de veilige en prettige sfeer durfde ik alles te zeggen”, “ik voelde verbinding”. Wow! Dit is dus waar we het voor doen.
Komende weken blijven we deze trainingen geven. Wat hebben we er weer zin in! Ook bieden we een online coachpakket aan. Heb je interesse in ons online aanbod? In het Nederlands of Engels? Voor jezelf of je medewerkers? Je mag altijd vrijblijvend contact met me opnemen.
En dan ga je ineens online
Als je me een paar weken geleden had verteld dat ik online zou gaan coachen en trainen, had ik je nooit geloofd. Nu doe ik het gewoon. En het werkt!
Dat ging niet vanzelf hoor. Ik moest echt wel even over een paar mentale drempels heen. Mijn impulsieve reactie op veranderingen is bijna altijd: freeze. Ik bevries. Mensen kunnen op verschillende manieren reageren op spannende/nieuwe situaties of veranderingen: fight – flight – freeze. Ze vechten, vluchten of bevriezen. Wat is jouw impulsieve reactie?
Gelukkig ben ik me steeds sneller bewust van mijn gedrag en gedachten. En kan ik mezelf dus ook snel bijsturen. En nu coach en train ik dus online. Met ontzettend veel plezier. Zelf, en samen met Marieke voor More than Mom. Reacties van klanten: “Wat een superleuke training met echt goede tips. Ik heb er veel aan gehad. Dit was echt een uurtje voor mezelf.” “Ik voel me een stuk beter dan twee weken geleden. Dankjewel.”
Word jij soms moe van jezelf, je gedrag of je gedachten, maar weet je niet hoe dit te veranderen? Voel je je naar, gestrest of eenzaam door de huidige situatie, maar kom je zelf niet uit de negatieve spiraal? Je mag altijd vrijblijvend contact met me opnemen voor een eerste kennismaking en een uitleg van de online mogelijkheden.